Kemik Erimesine (Osteoporoz) Karşı Kemiklerinizi Nasıl Koruyabilirsiniz?

Kemik erimesi önemli bir problemdir. Özellikle yaş ilerledikçe gözlenme ihtimali artan bir sorundur. Tıbbi olarak “osteoporoz” olarak ifade edilen bu durum kadınların sorunu gibi algılansa da aslında ilerleyen yaşlarda hem kadın hem erkeklerin sorunu olduğu aşikardır.

 

Kemik Erimesi (Osteoporoz) Nedir?

Osteoporoz aslında bir halk sağlığı problemidir. Çünkü ileri yaşlarda gözlenen osteoporoz kemik yoğunluğunu ve kalitesini azaltır. Bu durum kemik kırılmaları ile seyrederek gerek yaşam kalitesini azaltır; gerekse beraberinde oluşabilecek hastalıklarla ölümcül sonuçlar doğurabilir. Bu da ciddi anlamda yaşam süresini azaltıcı bir etki yaratır(1, 2).

Osteoporozda kemik kaybı sessizce ve aşamalı olarak gerçekleşir. Genellikle osteoporoz olduğu, bulgu verene kadar veya genel kontrol sırasında rastgele uygulanan testler yapılana kadar fark edilemez. Bu nedenle aslında çoğu zaman ilk kırık meydana gelinceye kadar hiçbir belirti olmaz(3).

 

Kemik Erimesinden (Osteoporoz) Nasıl Korunabiliriz?

Kemik erimesine (Osteoporoz) özellikle ileri yaşlarda gözlenmekle birlikte aslında bazı önlemler ile korunabileceğiniz bir hastalıktır. Yapılacak testler sonucunda doktorunuz osteoporoz olduğunuzu düşünüyorsa size bazı tedaviler önerecektir. Bu tedaviler yaşam tarzı değişiklikleri, destek tedavileri ve durumun ciddiyetine göre ilaç tedavileri veya hepsi birlikte olabilir(4).

Bu yazımızda size osteoporoza karşı kullanabileceğiniz takviye ürünlerden bahsetmek istiyoruz. Piyasada aktif maddeleri içeren tek tek birçok ürün olduğu gibi, bu aktif maddelerin hepsini içeren kombinasyon ürünleri de olmaktadır.

 

Osteoporoza Karşı Takviye Ürünler Nelerdir?

Osteoporoz karşı birçok aktif madde içeren takviye ürünlerinin faydalı olduğu söylenebilir. Ancak bunların birçoğunun bilimsel desteği bulunmamaktadır. Peki osteoporoza ne iyi gelir?

Yazımızda osteoporoza karşı bilimsel olarak yayınları olan takviye edici aktif maddeleri irdeleyeceğiz. Gelin birlikte osteoporoza karşı bilimsel olarak kanıtları olan takviye aktif maddelere bakalım;

 

Kalsiyum ve D Vitamini

Kemiklerin ana maddesi olan kalsiyum ve kemik yapımını arttıran D vitamini aslında tüm yaşlarda kemik gelişimi için elzemdir(5). Osteoporoz gelişmese bile sağlıklı bireylerde kalsiyum desteği kemik sağlığı desteklemektedir. Böylece kemik erimesi geciktirilmesi sağlanabilir(5,6)

Özellikle ileri yaşlarda erkeklere ve menopoz sonrası kadınlara kalsiyum takviyesi önerilmektedir(5). Ancak sadece kalsiyum almak yetmediği gibi yanına D vitamini eklenmesi gerektiği yapılan çalışmalarda gözlenmiştir(7). Bunun en temel nedeni ağızdan alınan kalsiyumun bağırsaklardan emilebilmesi için D vitaminin gerekli olmasıdır(5).

 

K Vitamini

Kalsiyum ve D vitaminin yanında K vitamini de osteoporoz ve kemik erimesine karşı destekleyici takviyeler arasında sıralanmaktadır. K vitamininin özellikle kemik yapımında önemli bir etkisi vardır(2).

Bunun yanında kemiğin temel maddesi olan ve takviye olarak alındığında azami verimin alınması gereken kalsiyumun böbreklerden atılımını azaltarak, vücutta durabilmesini ve dolayısıyla kemikler tarafından alınıp, kullanılmasını arttırabilir(2).

 

Magnezyum

Magnezyum kemik gelişiminde önemli bir mineral olarak görev yapar. Temel olarak D vitamini ve vücudun kalsiyum dengesini sağlayan parathormon seviyelerinin düzenlenmesinde görev almaktadır(8).

Magnezyumu vücudumuz üretmediği için bunu dışarıdan almak zorundayız(9). Yeterli miktarda magnezyum alınmazsa magnezyum yetmezliği gözlenebilir(10). Magnezyum yetmezliğinde kemikleri yıkan osteoklast denen hücrelerin aktivitesi artar. Bu da kemik erimesini hızlandırır(8).

Magnezyum ayrıca kalsiyum emilimini arttırır. Böylece ağızdan alınan kalsiyum bağırsaklardan daha verimli şekilde emilir ve kana karışır(8), böylece etkisi ve verimliliği artar.

 

Çinko

Çinko oldukça önemli bir nadir elementtir. Vücudumuz çinkoya bağışıklık sisteminden tutun, birçok farklı mekanizmanın aktif olması için ihtiyaç duyar. Ne yazık ki vücudumuzun çinko ihtiyacını karşılamak için gıdalar haricinde başka bir kaynağımız yoktur.

Çinko eksikliğinde gözlenen durumlardan birisi de kemik erimesi yani osteoporozdur(11). Osteoporozdan koruyucu beslenmede çinko takviyesi de önerilmektedir(12).

Çinko kemik yapımında çalışan osteoblast hücrelerinin aktivitesini arttırarak kemik yapımını hızlandırır. Bu nedenle kemik erimesine (osteoporoza) karşı mücadelede destek olarak alınmasında fayda olabilir(12).

Bakır

Bakır, çinko gibi doğada nadir bulunan bir elementtir. Vücudumuz bakırı birçok farklı mekanizmada kullanmaktadır. Yine ne yazık ki bakır da, çinkoya benzer şekilde gıdalar haricinde alınamamaktadır.

Bakır eksikliğinde anemiden tutun, bağışıklık sistemimizin en temel hücresi olan beyaz kan hücrelerinin azalmasıyla seyreden nötropeniden, kemik erimesi yani osteoporoza kadar birçok hastalık gözlenebilir(13). Bakır özellikle kemiklerin yapımında ve metabolizmasında önemlidir, bu nedenle kemiklerin güçlenmesinde fayda sağlar(14).

Bor

Bor dünya rezervinin büyük çoğunluğunun Türkiye`de olduğu bir elementtir. Bakır ve çinko gibi nadir bulunan bir element olup, vücudumuz boru dışarıdan almak zorundadır.

Bor özellikle kemik gelişiminde ve sağlığında etkisi olan kalsiyum, magnezyum ve D vitamini metabolizmalarında aktif göre alır ve sürece katkıda bulunur(15). Ayrıca bor kemik büyümesini ve kemik metabolizmasını uyararak arttırır ve kemik gelişimini destekler(11). Osteoporoz diyetinde önerilmektedir(12).

 

Selenyum

Selenyum nadir bulunan bir elementtir ve vücudumuz ihtiyacını dışarıdan sağlamaktadır. Selenyum ihtiyacını gıdalarla karşılamak zor olduğu için gereken bireylerde dışarıdan takviyesi önerilebilir.

Selenyum eksikliğinde kemik yıkılımı artacak, bu nedenle kemik erimesi (osteoporoz) gözlenebilir.(11). Buna ek olarak takviye alınması durumunda menopoz sonrası dönemde kadınlarda kemiğin şekillendirilmesi ve yoğunluğunun arttırılmasında faydalı olabileceği rapor edilmiştir(11). Ayrıca selenyum takviyesinin eklemlerin yaşa bağlı zedelenmesi ile gözlenen osteoartrit hastalığını önlemek için faydalı olabileceği belirtilmektedir(16)

Kemik Erimesi (Osteoporoz) İçin Takviye Ürünleri Nereden Bulabilirim?

Açıkçası kemik erimesine ve osteoporoza karşı savaşta birçok takviye ürünün faydası olduğu bilimsel veriler ışığında söylenebilir. Kalsiyum ve D vitamini en iyi bilinen aktif maddeler olmakla birlikte, K vitamini, magnezyum, çinko, bakır, bor ve selenyum gibi vitamin ve mineraller de kemik erimesi (osteoporoz) için elzemdir.

Bu takviyeleri tek tek almak hem tedaviye uyabilmeniz için hem de maliyet anlamında sizi zorlayabilir. Bu nedenle hepsini içeren kombine ürünler bulunmaktadır.

Kombine ürünleri tercih ederken kalsiyum, D vitamini, K vitamini, magnezyum, çinko, bakır, bor ve selenyumun hepsini içeren ürünlerden, özellikle kemik için elzem olan kalsiyum açısından en yüksek elementer kalsiyumu içeren kalsiyum karbonat formunda olan ürünleri tercih edebilirsiniz(17).

 

Referanslar:

  1. Francis Blotman et al. Characterisation of Patients with Postmenopausal Osteoporosis in French Primary Healthcare Drugs & Aging July 2007, Volume 24, Issue 7, pp 603–614
  2. Emine Siber Namıduru & Mehmet Tarakçıoğlu, K Vitamini ve Osteoporoz, Gaziantep Tıp Derg 2011;17(1):1-7
  3. https://www.iofbonehealth.org/what-is-osteoporosis
  4. National Institute of Health, Osteoporosis Overview, 2018
  5. TFTR Derneği Osteoporoz Çalışma Grubu Postmenopozal Osteoporoz Tanı ve Tedavisinde Kanıta Dayalı Öneriler 2017.
  6. Peacock M. Calcium metabolism in health and disease.Clin J Am Soc Nephrol. 2010 Jan;5 Suppl 1:S23-30.
  7. Rizzoli R. Best Pract Res Clin Endocrinol Metab. 2014;28(6):795-808.
  8. Castiglioni S et al. Nutrients. 2013;5(8):3022-33.
  9. Magnesium: Fact Sheet for Health Professionals. National Institutes of Health Office of Dietary Supplements. U.S. Department of Health and Human Services. Updated 28 Sep. 2018. Accessed 31 Jul. 2018.
  10. Kim K, et al. Dietary minerals, reproductive hormone levels, and sporadic anovulation: associations in healthy women with regular menstrual cycles. Br J Nutr. 2018;120( 1)81-89.
  11. Zofkova I. et al. Trace elements and bone health Clin Chem Lab Med. 2013 Aug;51(8):1555-61.
  12. Probiyotix, Osteoporoz Hakkında Ne Öğrenmek İstersiniz?, 2019
  13. Aydın F. Eser element olarak bakır ve ilgili klinik durumlar. SSK TEPECIK HAST DERG 1992; 2(3): 260-4.
  14. Roshan M. Copper, magnesium, zinc and calcium status in osteopenic and osteoporotic post- menopausal women. Clinical Cases in Mineral and Bone Metabolism 2015; 12(1): 18-21.
  15. Devirian T.A, Volpe S.L. The physiological effects of dietary boron.Critical Reviews in Food Science and Nutrition. 43(2):2019-231(2003).
  16. Kurz B. Osteoarthritis Cartilage. 2002 Feb;10(2):119-26.
  17. Akpolat T., Dilek M. Üremil Kemik Hastalığı http://www.nefroloji.org.tr/folders/file/uremik_kemik_hastaligi(2).pdf